ŞAZELİ TARİKATI

ŞAZELİLİK

Şâzelilik (Arapça: الشاذليّة eş-Şâzeliyye), Ebü’l-Hasan Eş-Şâzelî tarafından kurulan Sunni İslam'ın sufi bir tarikatıdır.

Ebü’l-Hasan Eş-Şâzelî Hayatı

Ebû’l Hasan eş-Şâzelî ya da Şâzelî (Arapça: الشاذلي‎) (1197, Sebte - 1258, Humeysera), Şâzeliyye tarîkatının kurucusu olan Kuzey Afrika'lı İslam alimi ve Sufi.

Fas'ın kuzeyinde Ceuta yakınlarında Ğomara Kabilesi'ne mensup bir kraliyet ailesinden olan bir tüccarın oğlu olarak doğdu. Dini talimini memleketinde tamamladı. Dünyanın en kadim üniversitelerinden sayılan Sidi Ukba Ulu CamisindekiKayrevan Medresesinde tasavvuf derslerine katıldı. Irak'ta Şeyh el-Vasiti ile tanıştı ve Fas'taki meşhur Veli Abdusselam ibn Meşiş'e yönlendirildi. İlk tekkesini 1227'de Tunus'da kurdu. 1244'te İskenderiye'ye taşındı ve 1258'de Hac yolunda Humeysera, Mısır'da vefat etti.Yerine halifesi Ebü’l-Abbas el-Mürsî geçti ve 1288'de vefatına kadar orada kaldı.

Tarihte Kuzey Afrika'da ve Mısır'da önemli, birçok İslami edebiyat katkısıyla tesiri olmuştur. Edebi ve entel katkılarıyla bilinen en meşhur kişiler İbn Ataullah, Hikam'in yazarı, Ahmed Zarruk, birçok yorum ve eser yazarı, ve Ahmed İbn Acibe, yine birçok yorum ve eser yazarıdır. İslam peygamberi Muhammed'e aşk ifade eden şiirler arasında, Muhammed el-Cezuli'nin dikkate değer Delail-i Hayrat'ı, ve Busiri'nin meşhur Kaside-i Bürde'sidir. El-Ezher Üniversitesinin birçok baş hocası bu tarikattandır. Sultan II. Abdülhamid de bu tarikattandır.

Şazeli tarikatının dallarından biri olan Fassiyatuş, çoğunlukla Hindistan, Sri Lanka ve Pakistan'da bulunur. Darkavi dalı genellikle Fas'da bulunur. "Kızılbaş-Türk-Alevileri" veya "Suriye-Arap-Alevileri" (Nusayriler) ile alakası olmayan, Cezayirde oluşan Alavilik dalı ise Suriye, Ürdün ve Fransa'daki İngilizce konuşan toplumlar arasında olmak üzere, dünyanın birçok yerinde bulunur. 

ŞAZELİYYE ZİKİR

Şazelî ayininde en çarpıcı özellik, şeyhin özel bir biçimde avuçlarını birbirine vurarak zikri idare etmesidir. Zikir halkasının ortasında bulunan şeyh başını arkaya atarak kollarını dümdüz ileriye uzatıp el çırpar. Bütün zikir sesini bastıracak kadar fazla ses çıkaran bu el çırpma özel bir maharet ister.

Şazelî zikir ayini, kıyami (ayakta yapılan) zikir usulündedir. Ancak, Kadirî, Rıfaî, Sa'dî gibi diğer kıyami tarikatların ayinlerinde olduğu şekilde saf halinde değil, iç içe çemberler halinde zikir halkaları oluşturularak ayakta durulur. Zikir sırasında vurmalı sazlar kullanılır ve "Şazelî şuulleri" denilen, özel tarzda bestelenmiş, Arapça güfteli ilahiler okunur. Alibeyköy'deki Şazelî Tekkesi şeyhi Tahsin Efendi, İstanbul'da bu türün en önemli icracısıydı. Saraçhanebaşı'ndaki Haydarhane Tekkesi şeyhi Hafız Ahmed Efendi, Kasımpaşalı Şeyh Cemal Efendi gibi musikişinaslara da Şazelî şuullerini öğretmişti. Ertuğrul Tekkesi şeyhleri olan üç kardeş Hamza Zafir (ö. 1903), Muhammed Zafir (ö. 1904) ve Beşir Zafir (ö. 1909) efendilerin meşihatlarında, Yahya Efendi Tekkesi zâkirbaşısı hattat Hacı Nuri Efendi bu tekkede zâkirlik eder, Şazelî şuulleri okurdu.

ŞAZELİLİK  İNTİSAP

Kollar arasında az çok farklılık görülmekle birlikte Şâzeliyye'de intisap uygulaması şöyledir:

Tâlip biattan önce tövbe ve tecdîd-i iman eder.

Müridle şeyh dizleri birbirine değecek biçimde karşılıklı oturur.

İki elleriyle birbirlerinin ellerini tutarlar.

Birbirlerine doğru eğilirler.

Şeyh, Fetih sûresinin 10. âyetini ve Salâtü't-tefrîciyye'yi okur.

Biattan sonra eller açılarak, hazır bulunanlarla birlikte dua edilir.

Tarikatın bazı kollarında bu törenin ardından mürid kendisine öğretilen bu törene has bazı lafızlarla bir müddet zikreder, daha sonra şeyh virde devam etmesi hususunda ve başka konularda tavsiyelerde bulunur.