CEZBE NEDİR ?

Cezbe Hali Bir Fazilet Değil; Bir Perdedir

Cezbe, sözlükte ruhun coşkunluk ve heyecan hali, ruhun kendinden geçme hâli, aklın baştan gitmesi, iradenin elden gitmesi, insan davranışlarına akıldan ve iradeden çok duyguların ve coşkunun hâkim olması ifadeleriyle tanımlanmıştır.

Aklın ve iradenin baştan gitmesi aslında makbul bir yol ve tarz değildir. Bir fazilet değildir. Olsa olsa, eğer bir makam zannedilirse, hakka ve hakikate ulaşmaya bir perdedir.

Şu kadar var ki, akıl ve irade eğer Allah aşkından dolayı elden giderse, insan bu durumda yaptığı hatalardan muaf olabilir.

Tasavvufta Allah sevgisi ile kendinden geçmeye ve vecd haline cezbe denmiştir. Ve bu hal manevî inkişaflar, yükselişler ve feyizler için önemli bir işaret sayılmıştır.

Fakat Allah aşkı yerine, başka bir şeyin aşkı aklı ve iradeyi elden alırsa insan bundan mes’uldür.

CEZBE ÇEŞİTLERİ

Kimileri ağlar, kimileri güler, kimileri değişik bir lisanla konuşur; ama kimse konuştuğundan birşey anlamaz. Kendinden geçip de bağırıp çağırmak, elinde olmadan çeşitli sözler sarfetmek de cezbe çeşitlerinden sayılır. İşte bu haller, bazen Allah cc. adı duyulduğunda veya anıldığında, bazen Peygamber as. zikredilmesi esnasında, bazen Gavsın adı geçtiğinde ve yahut görüldüğünde, ortaya çıkar. Kuran-ı Kerim okunurken de cezbe halinin yaşandığı çok görülmüşrür. Bunların hepsi manevi bir muhabbet ve zevkin tesiriyle meydana gelmektedir.

Cezbe 2 Kısıma Ayrılır

Birinci halde,cezbeye tutulan salik kendinden habersizdir;şuuru ve iradesi elinde değildir.Cenâb-ı Hakk,bu cezbeyle kişinin itikadının artmasını murad eder.Bu tür cezbede Hz. Allah’ın sıfat tecellisi vardır.Bazen bu tecelli evliyaullahın kalbine olur.Evliyaullah da müridin kalbine nazar ederek ilahi tasarrufun ulaşmasına vesile olur.Mürid de istidadına göre bundan istifade eder.

İkinci halde,salik tutulduğu cezbenin idrakindedir;fakat bunu durdurmak iradesinde değildir.Zira cezbe hali,sıtmalı hastanın titremesini durduramaması ve aksırmakta olanın aksırmasına engel olamaması gibidir;yapmak ve yapmamak salikin elinde değildir.Onun için mürid cezbeyi bir sayha veya sarsıntıyla geçirir.Allah Azze ve Celle’nin kuluna ihsanı olan bu cezbe halinde esma tecellisi vardır.Bunda da insan-ı kâmil tasarrufa vasıta olabilir.

CEZBE HALİNE NASIL GEÇİLİR ?

Cezbe halinde olmak için insanın bir şey yapması gerekmez. Çünkü bu hal bir makam ve mertebe değildir. Bilakis insanı bazen şeriatın ve imanın dışına da atabilen tehlikeleri taşıyabiliyor. Cezbenin zevkinden zarar görmemek için Üstad Bedîüzzaman’ın ifadesiyle, insanın şeriatın kural ve hükümlerini ve imanın asıllarını rehber tutması şarttır.